Pin Dự Phòng: Nối Tiếp – Song Song, mAh – Wh và Hiểu Đúng Về Năng Lượng

Trong thế giới pin dự phòng, có ba thứ khiến người dùng hiểu sai nhiều nhất:cách pin được ghép lại (nối tiếp – song song), đơn vị mAh và Wh, và sự khác biệt giữa Công suất – Năng lượng.Những hiểu lầm này khiến rất nhiều người mua nhầm, tính sai số lần sạc điện thoại, hoặc nghĩ rằng pin họ mua “bị lừa” vì không đạt dung lượng như quảng cáo.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ giải thích mọi thứ một cách rõ ràng, từ góc nhìn kỹ thuật nhưng cực kỳ dễ hiểu.

1. Hiểu nền tảng: Điện áp – Dòng điện – Công suất – Năng lượng

1.1 Điện áp (Voltage – V)

Là “áp lực” đẩy dòng điện chạy.

Ví dụ: 3.7 V của cell Li-ion, 5 V của cổng USB.

1.2 Dòng điện (Current – A)

Là lượng điện chạy qua dây.

Dòng càng lớn → nhiệt càng nhiều.

1.3 Công suất (Power – W)

W = V × A

Cho biết tốc độ bạn dùng điện nhanh đến mức nào.Ví dụ: sạc nhanh 20W, 30W, 65W…

1.4 Năng lượng (Energy – Wh)

Wh = W × thời gian

Đây mới là “dung lượng thật sự” mà pin có thể lưu trữ.Nếu công suất là tốc độ tiêu xăng, thì năng lượng chính là dung tích bình xăng.

2. Pin Li-ion và lý do mAh khiến người dùng hiểu sai

Một cell Li-ion có:

• Điện áp danh định: 3.6–3.7 V

• Dung lượng: 2500–3000 mAh

Nhưng mAh không phải năng lượng, vì nó không tính điện áp.Năng lượng thật là:

Wh = (mAh × V) / 1000

Ví dụ:

• 10,000 mAh @ 3.7 V = 37 Wh

• 10,000 mAh @ 7.4 V = 74 Wh

Cùng 10,000 mAh nhưng năng lượng khác gấp đôi.

Vậy tại sao nhà sản xuất vẫn quảng cáo mAh?

• Người dùng quen nhìn mAh → dễ hiểu, dễ bán.

• Điện thoại cũng ghi mAh → dễ so sánh.

• Quy định hàng không yêu cầu Wh, nhưng mAh thì không → dễ in to trên hộp.

Kết luận:

mAh là con số “thân thiện”, còn Wh mới là dữ liệu kỹ thuật chính xác.

3. Ghép pin: Nối tiếp (Series) và Song song (Parallel)

3.1 Ghép song song (Parallel)

• Điện áp giữ nguyên

• Dung lượng (mAh) cộng dồn

Ví dụ: Hai cell 3.7 V – 2500 mAh→ 3.7 V – 5000 mAh→ 18.5 Wh tổng

Đây là cách ghép của đa số pin dự phòng giá rẻ, vì nhìn “mAh nhiều hơn”.

3.2 Ghép nối tiếp (Series)

• Điện áp cộng dồn

• mAh giữ nguyên

Hai cell 3.7 V – 2500 mAh→ 7.4 V – 2500 mAh→ cũng 18.5 Wh

Năng lượng không đổi, chỉ khác cách “phân phối”.

3.3 Vậy tại sao nhiều pin dự phòng cao cấp dùng nối tiếp?

Vì nối tiếp có rất nhiều ưu điểm khi sạc nhanh USB-C PD:

• Giảm dòng điện → giảm nhiệt

Sạc 60W:

• Với pack 3.7V: cần ~16 A

• Với pack 7.4V: chỉ ~8 A

Dòng càng thấp → nhiệt càng ít → hiệu suất cao hơn.

• Hỗ trợ tốt hơn các mức sạc PD (9V, 12V, 15V, 20V)

Điện áp cao hơn → mạch chỉ cần hạ xuống (buck) hoặc buck-boost nhẹ→ ít hao phí hơn so với tăng từ 3.7V lên 20V.

• An toàn hơn và bền hơn

Ít nóng hơn → tuổi thọ pin cao hơn.Dễ đạt chứng nhận an toàn hơn.

4. Sự hiểu lầm lớn nhất: “Pin 20,000 mAh phải sạc 4 lần cho điện thoại 5,000 mAh”

Không chính xác.

Vì sao?

1. Nhà sản xuất ghi “20,000 mAh” quy đổi theo 3.7 V, không phải điện áp thật của pack.

2. Sạc nhanh qua USB-C có hao phí 15–30%.

3. Không thể dùng mAh để so sánh hai thiết bị khác điện áp.

Cách tính đúng: dùng Wh

Ví dụ:

• Powerbank: 20,000 mAh @ 3.7 V → 74 Wh

• Điện thoại: 5000 mAh @ 3.85 V → 19.25 Wh

• Hiệu suất trung bình: 80%

Số lần sạc = (74 × 0.8) / 19.25 ≈ 3.07 lần

Không bao giờ đạt 4 lần như quảng cáo dựa trên mAh.

5. Vậy khi mua pin dự phòng, nên nhìn gì?

1. Nhìn Wh thay vì mAh

Wh chính là năng lượng thật.

2. Ưu tiên các powerbank dùng cell nối tiếp (2S, 3S…)

Hiệu suất cao hơn khi sạc nhanh.

3. Chọn PD 20W–30W trở lên

Vừa sạc nhanh cho điện thoại, vừa tốt cho đa thiết bị.

4. Quan sát chất lượng build

Pin tốt, mạch tốt = ít nóng = sạc được nhiều lần hơn trong thực tế.

6. Tóm tắt nhanh cho người mới:

• mAh chỉ là dung lượng quy đổi, không phải năng lượng thật

• Wh mới là con số quan trọng

• Ghép song song = tăng mAh, ghép nối tiếp = tăng điện áp

• Số lần sạc = Wh của pin dự phòng × hiệu suất ÷ Wh của điện thoại

• Nối tiếp tốt hơn cho sạc nhanh USB-C PD vì dòng thấp, ít nóng, hiệu suất cao

Kết luận

Hiểu đúng về pin dự phòng giúp bạn chọn thiết bị thông minh hơn, biết rõ mình mua gì và tránh kỳ vọng sai. Những khái niệm như mAh, Wh, nối tiếp – song song nghe có vẻ kỹ thuật, nhưng thật ra rất logic khi bạn phân tích theo hai yếu tố: điện áp và năng lượng.